Metaverse, sanal gerçeklik (VR) veya artırılmış gerçeklik (AR) gibi teknolojiler kullanılarak oluşturulan sanal hayattır.
Son yıllarda sıklıkla gündemde yerini almayı başaran metaverse, ilk olarak Facebook’un kurucusu Mark Zuckenberg’in bu alana büyük yatırımlar yapacağını söylemesi ve şirketin adının da “Meta” olarak değiştirileceğini söylemesi ile bir trend haline geldi.
Aslında Metaverse, her ne kadar Mark’ın açıklaması ile popüler bir hal kazanmaya başlasa da bu hikayenin ilk kahramanı Amerikalı yazar Neal Stephenson’dur.
1992’de kaleme aldığı Snow Crash (Parazit) isimli bilim kurgu romanında “Metaverse” terimini kullanmıştır.
Snow Crash (Parazit) Hakkında
Snow Crash, Amerikalı yazar Neal Stephenson tarafından 1992’de yayınlanan bir bilim kurgu romanıdır. Stephenson’ın birçok romanı gibi, tarih, dilbilim, antropoloji, arkeoloji, din, bilgisayar bilimi, politika, kriptografi, memetik ve felsefe konularını kapsar.
Stephenson, 1999 tarihli “Başlangıçta… Komut Satırıydı” adlı makalesinde, romanın başlığını, erken Macintosh bilgisayarındaki belirli bir yazılım hatası modu için kullandığı terim olarak açıkladı. Stephenson, Macintosh hakkında şöyle yazdı: “Bilgisayar çöktüğünde ve bitmap’e anlamsız sözler yazdığında, sonuç, bozuk bir televizyon setinde belli belirsiz statik görünen bir şeydi – bir ‘kar kazası’. Stephenson ayrıca bundan da bahsetti. Julian Jaynes’in kitabı The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind, Snow Crash’in ana etkilerinden biri olduğunu söyledi.
Kitap, Sümer dilini, insan beyninin BIOS’u olarak işlev gördüğü varsayılan beyin sapı için yazılım programlama dili olarak sunar. Kitaptaki karakterlere göre, tanrıça Aşera, dilsel bir virüsün bilgisayar virüsüne benzer kişileştirilmesidir. Tanrı Enki, Aşera’ya karşı koruma olarak tüm insanlığın farklı diller konuşmasına neden olan nam-shub adını verdiği bir karşı program yarattı (Babil Kulesi’nin eski Yakın Doğu hikayesinin yeniden yorumlanması).
Stephenson ilk olarak Snow Crash’i sanatçı Tony Sheeder ile işbirliği içinde bilgisayar tarafından üretilen bir grafik roman olarak planlamıştı. Yazarın teşekkürlerinde (bazı baskılarda), Stephenson şunları hatırlıyor:
“Mac’in ihtiyacımız olan şeyleri yapmasını sağlamanın tek yolunun çok sayıda özel görüntü işleme yazılımı yazmak olduğu ortaya çıktı. Muhtemelen bu çalışmanın prodüksiyonu sırasında kodlamak için aslında yazdığımdan daha fazla saat harcadım. sonunda orijinal grafik konseptinden uzaklaşmış olsa da…”
Snow Crash, hem 1993’te İngiliz Bilim Kurgu Ödülü’ne hem de 1994’te Arthur C. Clarke Ödülü’ne aday gösterildi. (Kaynak: Wikipedia)
Roman, “Metaverse” kelimesinin ilk geçtiği kaynak olarak bilinir.
Uzmanlar, metaverse için “geleceğin teknolojisi” yakıştırmasını yaparlar.
Bu teknolojinin nasıl bir sonuç çıkartacağını ise kimse bilmiyor.
“İnternetin geleceği”, ya da “bu bir video oyunu” veya “Zoom’un son derece rahatsız edici, daha kötü bir versiyonu” olarak da tanımlanabilir ileride. Şimdiden bir şey söylemek güç!
Metaverse, gerçek dünyanın sanallaştırılmış halidir.
Kız arkadaşınızın evini, oluşturduğunuz avatar ile ziyaret edebilir ya da iş görüşmesi yapabilirsiniz.
Canınız sıkılırsa metaverse oyunları oynayabilir, hatta para kazanabilirsiniz. Yani “gerçek dünyanın sanal boyutu” desek sanırım haksızlık etmiş olmayın.
Metaverse Tam Olarak Nedir?
İşin doğrusunu söylemek gerekirse, metaverse’ün tam olarak ne olduğunu söylemek çok zor.
Niş başlangıçlardan teknoloji devlerine kadar savunucular, bu tutarlılık eksikliğinin meta veri deposunun hala inşa edilmekte olduğunu ve bunu tam olarak anlamlandırmak için çok erken olduğunu savunurlar.
Enteresan ki; ne olduğu tam olarak anlaşılmasa da bu alana yukarıda saydığımız dünya devi şirketlerden çok daha fazlası yatırım yapıyor.
“Geleceği parlak bir ticaret modeli” diyebilir miyiz, bilemiyoruz.
“Gelecekte insanlar artık bu dünyayı tamamen benimseyecekler” de diyemiyoruz.
Tüm bunlar metaverse’ün daha ileri boyuta ulaştığında çözülebilecek bir şey olduğunu gösteriyor.
Meta Veri Deposu Nedir?
Aslında son yıllarda aşina olduğumuz bir olaydan söz ettiğimizi söyleyebiliriz. VR Box (sanal gerçeklik gözlüğü)’u biliyorsunuzdur.
Gözünüze taktığınız bir gözlük ile bazen uçurumlarda araba kullanabiliyor, bazen doğanın içine girebiliyorsunuz.
Meta veri deposu da aslında tam olarak budur. “3B sanal dünyaların entegre bir ağı” olarak tanımlanan meta veri deposu, kullanıcıların göz hareketlerini, geri bildirim denetleyicilerini veya sesli komutları kullanarak meta veri tabanında gezinirler.
Kulaklık, kullanıcıyı içine çeker ve orada bulunmanın fiziksel hissini yaratarak yaratılan, mevcudiyet olarak bilinen şeyi uyarır.
Tabi bu, yukarıda söylediklerimiz belki de metaverse’ü tanımlamak için çok küçük bir parça olarak kabul edilir.
Metaverse çok daha büyük bir sanal dünyadır. Burada sevgilinizin evini de ziyaret edebilirsiniz, oyun da oynayabilirsiniz, belki de ilerde iş görüşmeleri bile buradan yapılacak.
Yani meta veri deposu, gerçek hayatı sanal hayata dönüştüren ve burada gerekli verilerin saklandığı yer olarak tabir edilebilir.
Metaverse veri deposu ya da metaverse’ün kendisi şimdilik iştah kabartan rakamlarla kendini gösteriyor.
İlerleyen dönemlerde belki de bu alanda çevrim içi öğrenme ya da devlet hizmetleri yer alacak.
Metaverse Gelişirse İnsanlar “Asosyal” Olur mu?
Yukarıdan aşağıya baktığımızda aslında gerçek bir dünyadan göz edip sanal bir dünyada yaşamak gibi geliyor değil mi?
İş görüşmeleri, eğitimler, oyunlar, ziyaretler hatta devlet kurup devlet yıkma bile metaverse’ün içerisinde yer alıyor.
Peki, ilerleyen dönemlerde metaverse gelişirse ve daha aktif şekilde kullanılmaya başlanırsa insanlar asosyal olur mu?
Uzmanlara göre bu sorunun cevabı “hayır.”
İnsanların sosyalleşebileceği ve görünüşte sınırsız çeşitlilikte sanal deneyimlerle meşgul olabileceği, tümü kendi dijital ekonomisiyle desteklenen, fiziksel dünyamızdan bağımsız VR tabanlı bir dünya olduğunu söyleyen uzmanlar var.
Eğer durum böyle ise aslında insanlar fiziki dünyada sanal dünyaya taşınacaklar ve hiçbir şey değişmeyecek.
Ama yeni bir dünyadan söz ediliyor ve tamamen sanal boyutta olduğunu da biliyoruz, öyleyse insanların asosyal olması ya da “sosyallik” algısına yeni bir boyut kazandıracaklarını söylemek gerekir.
Gelecekte Metaverse
Metaverse’ün sanal gerçekliğin çok daha ötesinde bir dünya olduğunu yukarıdaki değerlendirmelerden anlamışsınızdır. Peki, gelecekte insanlar bu dünyayı nasıl kullanacaklar?
Meta şirketi ya da Microsoft, bu alanda en büyük çalışmalara imza atan iki isim. Meta, işin sanal boyutunda iken Microsoft ise VR gözlükler tasarlıyor.
Şimdilerde VR gözlükler boyut olarak büyük ve sokakta yürürken kullanılabilecek gibi estetik bir tasarımı yok.
Uzmanlara göre metaverse dünyası iyiden iyiye hayatımıza yayılırsa, daha küçük boyutlu belki de gözle fark edilemeyecek gözlükler ya da kulaklıklar tasarlanır.
Şimdilik metaverse’ün gelecek yıllarda hayatımıza tam olarak nasıl bir adaptasyon sağlayacağı hakkında fikir yürütmek gerçekten zor.
Metaverse Yatırım Yapan Şirketler
Popüler olmasının üzerinden çok da uzun bir zaman geçmedi aslında ama şimdiden metaverse dünyasına ilgi oldukça büyümeye başladı.
Bürokrasiden magazin dünyasına, iş insanlarından şirketlere kadar birçok kişi, sanal gerçeklik dünyasına büyük yatırımlar yapıyor.
Bu alanda en büyük yatırımları yapan kişi metaverse’ü ortaya atan Mark Zuckenberg’dir. Ama yatırım yapan tek kişi olmadığını söylemek gerek.
- Microsoft, VR gözlükleriyle Microsoft Teams için kullanılacak Metaverse ürünü Mesh’i yakın zamanda tanıttı.
- Adidas “adiverse” adı ile bu alana yatırım yaptı.
- Nike’da bu alana “Nikeland” ismi ile giriş yaptı.
Sadece bunlarla da sınırlı değil elbette. HM, Balenciaga, Gucci, Coca Cola, McDonald’s gibi dünya devleri de metaverse alanına yatırım yapan bilindik isimler.
Metaverse ve Kripto Paralar
Metaverse’ün hayatımıza girmesinden sonra bir de kripto dünyasında bu dünyaya yönelik yapılan çalışmalar da göze çarptı.
Geleneksel kripto paralar (BTC, ETH, LTC) derken daha sonra DeFi kripto paraları çıktı, son olarak da metaverse coinler oluşturulmaya başlandı.
MANA, AXS, THETA, SAND, APE, ENJ coin derken metaverse coinleri de oldukça artmaya başladı. Peki, metaverse coinleri ne işe yarar?
Facebook’un metaverse ile ilgili attığı adımdan sonra bu dünya, tahmin edilenden çok daha fazla büyük bir alanı kapladı.
Teknoloji şirketlerinin metaverse için tasarladıkları donanımsal cihazlar ve kripto para dünyasında bu alanda iş görecek coinlerin üretilmesi.
Metaverse coinler, sanal gerçekliğe, NFT ve sanal eşyalara ve tüm kripto birimlerine entegre olacağı ve bu sanal dünyadan alım satım yapılacağı bilinen bir durum.
Metaverse coin listesi vermek kolay, ancak bunun sanal gerçeklik dünyasında tam olarak karşılığı nedir, buna biraz eğilmek daha doğru olacaktır.
Metaverse coinler de tıpkı BTC, ETH, XRP ya da diğer kripto paralar gibi belli bir amaç doğrultusunda tasarlanan coinlerdir.
Örneğin BTC’nin kuruluş amacı; kişilerin herhangi bir bankaya bağlı kalmasına gerek kalmadan finansal özgürlüğünü elinde tutması olarak değerlendirilir.
ETH’nin amacı; Blockchain teknolojisi kullanarak veriyi işlem ipoteklerini depolayan ve karmaşık mali araçların izini süren üçüncü parti sistemleri ortadan kaldırmak olarak değerlendirilir.
Metaverse coinlerin de her birinin kendine göre bir amacı vardır. Axie, Illuvium, Star Atlas coinler, metaverse oyun coinleri olarak bilinir.
Şimdilerde her ne kadar daha çok metaverse oyun coinleri daha fazla gündemi işgal etse de gelecekte sanal gerçeklik dünyası için farklı projelere sahip coinlerin de üretileceği bekleniyor.
Örneğin X bir metaverse coini, arazide inşaat yapmak için tasarlanabilir veya başka bir coinin amacı ise iş görüşmelerini sağlamak amacı ile tasarlanabilir.
En İyi Metaverse Coinleri Listesi
Metaverse coin alırken projeleri ve piyasa değerlerini değerlendirmek önemlidir. Aşağıda işlem hacmine göre en iyi metaverse coinler listesini göreceksiniz.
Piyasa Değerine Göre En Büyük Metaverse DeFi Token’larBu liste 25.06.2022 tarihinde coinmarketcap verilerinden alınmıştır. |
||
| Token Adı | Piyasa Değeri | Dolaşan Arz |
| Decentraland (MANA) | $1,782,497,483 | 1,849,222,941 MANA |
| Axie Infinity (AXS) | $1,487,488,310 | 81,493,030 AXS |
| Theta Network (THETA) | $1,484,609,950 | 1,000,000,000 THETA |
| The Sandbox (SAND) | $1,461,010,337 | 1,258,626,081 SAND |
| ApeCoin (APE) | $1,384,022,821 | 299,531,250 APE |
| Stacks (STX) | $545,935,111 | 1,320,228,426 STX |
| Enjin Coin (ENJ) | $503,846,429 | 895,399,956 ENJ |
| Ontology (ONT) | $220,072,361 | 875,249,524 ONT |
| WAX (WAXP) | $215,008,511 | 2,100,406,393 WAXP |
| SushiSwap (SUSHI) | $165,639,182 | 127,244,443 SUSHI |
Metaverse Nasıl Girilir?
Sınırları zorlayıcı metaverse evrenine girmek aslında kripto para almaktan farklı değildir.
Bir dijital cüzdan oluşturduktan sonra sanal arazi satan firmaları araştırmaya başlayın ve araziyi satan platformlar üzerinden coin ya da sanal cüzdan ile Metaverse’ün yerel para birimi coin ile arsanızı satın alın.
Metaverse Arsa Alma Siteleri
Metaverse evrenine giriş yapmanın yolu arsa alım sitelerinden geçer. Siteler hakkında detaylı bilgileri bu yazımızda vermeyeceğiz. Güvenerel metaverse arsa alma siteleri aşağıdakilerdir.
- Sandbox
- Axie Infinity
- Decentraland
- Ovr
- Mana
- MatrixWorld Land Sale
- Next earth
- Dvision Network
- myneighboralice
- Blocktopıa
Yukarıdaki siteler, metaverse alanında en bilindik, güvenilir arsa alma siteleridir.
Sonuç olarak; Metaverse dünyası, şimdilerde token alımı ya da oyun alanı olarak kendinden daha çok söz ettiriyor.
Gelecek zamanda metaverse evreninin hayatımızı nasıl etkileyeceği şimdilik tartışma konusu. Ancak bunun uzak olmadığını söylememiz gerek.
20 yıl önce cep telefonlarının boyutu, işlevselliği ve özellikleri ile 2022 teknolojisinin cep telefonlarını kıyasladığımızda, 20 yıl öncesine göre hayal ötesi sonuçlarla karşı karşıya kalabiliyoruz.
Metaverse evreninde yapılabilecek şeyler, şimdilik aklımızı zorluyor fakat ilerleyen dönemlerde gerçekleşecek akıl dışı şeyler, normalleşmeye başlayacak.
Facebook, kurulduğunda uzaklaşmış arkadaşların birbirlerini bulması amacı ile kurulmuştu. Şimdilerde artık bu durum, sıradan bir olaya dönüştü.
Metaverse’ün de gelecekte bu şekilde sıradanlaşacağını düşünmek artık şaşırtıcı gelmiyor…
