İş kanıtı (Proof of Work; PoW) blockchain ağında işlemleri onaylamak ve zincirde yeni bloklar oluşturmak için anlaşma sağlamakta kullanılan konsensüs mekanizmasıdır.
İş kanıtı ya da İngilizce adıyla Proof of Work (PoW), Bitcoin, Ethereum ve madenciliği yapılan diğer kripto paraları üretmek için karmaşık bir aritmetik problemini veya çok zor sayı dizilerinden oluşan bir bulmacayı çözmeleri gerekir. Bunun için de madenciliğe özel makineler çalışır. PoW, her kazılan yeni blok için verilen ödülün karşılığıdır.
Bitcoin madenciliği, bilindiği gibi BTC’nin piyasaya çıktığı ilk andan itibaren devam etmektedir. Madencilik (mining) klasik anlamda; güçlü ASIC cihazları ile aritmetik problemleri veya çok zor sayı dizilerinden oluşan bulmacayı çözerek yapılır.
PoW Nasıl Çalışır?
Geleneksel madencilikte iş makineleri kullanılır. Örneğin krom bulmak için ya da herhangi bir madeni değeri bulup çıkartmak için bazı iş makinelerine ihtiyaç duyulur ve bulunan maden, satılması karşılığında madenciye para kazandırır.
Bitcoin madenciliği ya da diğer madenciliği yapılan kripto paralar da böyledir. Kripto para madencileri (mininger), sahip oldukları yüksek donanımlı bilgisayarlarla, karmaşık aritmetik problemleri veya çok zor sayı dizilerinden oluşan bulmacayı çözerler ve oluşturulan her bloktan ödül alırlar. Tüm bu sistemin tamamına PoW (Proof of Work) yani iş kanıtı denir.
Huobi Global %10 komisyon indirimi
Bitcoin’in Nakamoto Konsensüsü
PoW, Bitcoin’in 2009 yılında ortaya çıkmasından sonra günümüze kadar başarılı bir şekilde uygulandı. Bitcoin’in Nakamoto konsensüsü prizmasından baktığımızda sistemin neden başarılı bir şekilde çalıştığını anlamak daha da kolay olacaktır.
PoW konsensüsü, Blockchain ağında oluşturulacak bir sonraki blok için belli bir eşiğin (nonce) altında olan bir değer karşılığında matematiksel bulmacayı ya da çok zor sayı dizininde oluşan bulmacanın çözülmesi gerekir. Burada madenciler, çözdükleri bulmaca sayısı kadar ödül alırlar.
Yani işin temelinde, Bitcoin üreticileri tekil kişilerden oluşmaz. Dünyanın farklı noktalarında kişiler ya da madencilik için oluşturulan özel Bitcoin çiftliklerinin birleşmesi ile bir Bitcoin bloğu oluşturulur, her katılımcı da bloka sunduğu katkı (hash) değeri kadar ödül alır.
Satoshi Nakamoto, PoW ile ilgili olarak Bitcoin Whitepiper’da şu açıklamalara yer vermektedir;
“İş İspatı, çoğunluğu temel alan karar mekanizmasında temsilcilerin belirlenmesi problemini de çözüyor. Çoğunluğu oluşturmak için her IP adresi başına bir oy prensibi benimsenmiş olsaydı çok sayıda IP adresi edinebilecek herkes kendi başına çoğunluğu oluşturabilirdi. İş İspatı mekanizmasının temelinde ise her CPU başına bir oy prensibi bulunuyor. Çoğunluk kararını temsil eden en uzun zincir, aynı zamanda, en fazla İş İspatı çabasını sağlamış olan zincir. CPU gücünün çoğunluğu dürüst node’lar tarafından kontrol edilirse bu dürüst zincir, en hızlı büyüyen zincir olacaktır ve rakiplerinin önüne geçecektir.”
Madenci Nedir?
Madenciler, Bitcoin veya madenciliği yapılan diğer kripto paraları, sahip oldukları yüksek donanımlı makinelerle Blockcahin’den gelen matematiksek bulmacaları çözen kişilerdir.
Bitcoin madenciliğinde, madenciler, 10 dakikada bir oluşturulan yeni blokları üretmek için ağa katkıda bulunurlar. Her 10 dakikadan sonra oluşan bloktan, madenciler (hash) gücü karşılığında belli oranda ödül alırlar. 11 Mayıs 2020’den itibaren blok başına dağıtılan ödül 6,25 olarak belirlenmiştir.
Full node (tam düğüm) operatörleri Nedir?
PoW algoritmasında ikinci ana katılımcı, full node ya da Türkçe adıyla “tam düğüm” operatörleri, full node çalıştırsan sıradan kullanıcılardır. Ağdaki işlemleri ve blokları otomatik olarak doğrulayıp yayınlayan Bitcoin yazılımını çalıştıran yazılım sunucularına full node adı verilir.
Kriptografik ispatlar ve Bitcoin’in konsensüs kurallarını kullanan full node operatörleri, esas itibarıyla ağın kalbinde yatar ve ağın durumunun nihai doğrulayıcılarıdır. Full node sunucuları, madenci sunucuları da olabilir ve ağdaki geçersiz blok ve işlemler sunucu tarafından reddedilir.
PoW Neden Eleştiriliyor?
Bitcoin madenciliğinden sonra bazı kesimler tarafından madencilik işlemleri eleştiri konusu olmaya başladı. Bunun nedeni ise Bitcoin madenciliği için kullanılan ASIC cihazların çok fazla elektrik enerjisi tüketmesidir.
Aslında dünyanın farklı yerlerinde BTC madenciliği için gerekli olan enerji, geri dönüştürülebilir enerji ile karşılanabilmektedir. Ancak çoğunluk, geleneksel elektrik enerjisi ile işlemleri yaptığı için PoW algoritması sürekli olarak eleştirilere neden olmuştur.
Sonuç olarak; PoW algoritması, Bitcoin ve Bitcoin’den hardfork yoluyla ayrılan birçok kripto parada hali hazırda işlemeye devam etmektedir. Şimdilerde yeni çıkan projelerin birçoğunda artık PoW algoritması yerine PoS (Proof of Stake) yani hisse kanıtı modeli uygulanmaktadır.
Uzmanlara göre gelecekte PoW algoritması çok fazla ayakta kalmayacak, çünkü harcadığı enerji hem doğaya zarar veriyor hem de gereksiz yere sarf edilen elektrik enerjisine neden olmaktadır.
