FUD Fear (korku), Uncertainty (belirsizlik) ve Doubt (şüphe) kelimelerinin kısaltılmasıdır. Kripto paralarda FUD, olumsuz, şüpheli ya da yanlış bilgilerin yayılması ile yatırımcıda oluşan korkudur.
Kripto para piyasası ya da diğer yatırım alanlarında FUD kavramı en sık kullanılan kavramların başında gelir ve FUD, birçok yatırımcının zarar etmesine yol açan psikolojik bir durumdur.
Kripto Paralarda FUD Nedeni?
Döviz, forex ya da diğer yatırım alanları “düzenlenmiş” oldukları için bu alanlarda da FUD olsa da kripto para alanı kadar yoktur. Kripto paraların en olumsuz yönü, “düzenlenmemiş” olmasıdır. Yani herhangi bir otoriteye bağlı değil ve devlet güvencesi altında değildir. Bu da spekülasyon haberlerinin çok kısa sürede yayılmasına neden olur.
Merkezi bir otoriteye bağlı olan bir yatırım ürünü ya da herhangi bir yatırım aracı hakkında olumsuz, şüpheci ya da yanlış bilgilerin yayılması durumunda hukuki tüm yollara başvurulabilir.
Bitcoin, Ethereum ya da diğer kripto paralar ise Blockcahin ağı üzerinden işlem görürler ve hiç kimsenin müdahalesine ya da otoritesine bağlı değildirler. Bu da FUD haberlerinin kolaylıkla yayılmasına neden olur.
Bitcoin’in ayı sezonuna girmesi ya da piyasanın genel olarak düşüşe geçmesi dönemlerinde özellikle FUD çok daha fazla yapılır. Bu durum, özellikle yeni yatırımcıların zarar etmelerine neden olmaktadır.
Daha önceki yazımızda, kripto para yatırımına yeni başlayanlar için hazırladığımız Bitcoin ve altcoin rehberi yazımızda; kulaktan dolma bilgilerle hareket edilmemesi gerektiğini söylemiştik.
FUD psikolojisinin yaygın olarak kullanıcıları etkilemesinin en büyük nedeni de aslında kulaktan dolma bilgilerle hareket etmelerinden kaynaklanmaktadır. “Piyasa çok kötü düşecek, elindekileri biran önce çıkart”, “Birinden duydum, Bitcoin 1 dolara düşecekmiş, biran önce elindekini sat” gibi kulak fısıltıları, özellikle yeni yatırımcıların psikolojik olarak zorlanmalarına ve yanlış karar almalarına neden olur ve sonucunda zarar kaçınılmaz olur.
FUD Nasıl Yapılır?
Kripto paralarla ilgilenen kişiler, zaman zaman aslı astarı olmayan haberleri çok sık duyarlar. Örneğin Ripple (XRP)’ın 5 dolar olacağı söylentisi, Bitcoin’in kuruluşundan beri “balon” olduğunun söylenmesi gibi haberlerin tamamına FUD diyebiliriz.
Ancak FUD, daha çok anlık olarak piyasaya olumsuz haberlerin sürülmesidir. Bir coin hakkında yapılan abartılı haberler, teknik ya da temel analiz bilgisine dayandırılmadan ortaya atılan iddiaların tamamı FUD olarak değerlendirilebilir.
“FUD yaymak” olarak da adlandırılan bu olumsuz hava, kripto para dünyasında ya da forex dünyasında daha çok sosyal medya ve Telegram kanalları üzerinden yayılır.
Özellikle forex alanında hizmet sunduğunu öne süren ve kripto paraların da alım-satımının yapıldığını iddia eden sahte şirketler, yatırımcıları arayarak FUD yaparlar ve FUD, genellikle piyasada samimi olmayan fenonemlerce yapılarak kullanıcıların zarar etmelerine neden olur. Yani ne kadar çok yayılırsa ve inananı ne kadar çok olursa, FUD haberler o kadar etkili olur.
Kripto Para Piyasasında FUD Nasıl Yapılır?
Her yatırım alanın kendine göre FUD haberleri vardır. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi herhangi bir merkezinin olmamasından dolayı kripto para piyasasında daha sıklıkla FUD haberler yapılır. Peki, bunlar nasıl ortaya çıkıyor?
Bitcoin ya da diğer altcoinler, sürekli yükselen yatırım araçları değildir. Boğa ve Ayı sezonu olarak belirtilen bu iki dönemde, yükselişler ve düşüşler yaşanır.
Ayı sezonunda, piyasanın bir bütünü etkilenir, kullanıcılar paralarını çekerler, arz-talep dengesi sağlanmadığı için de fiyatlar ciddi bir şekilde düşmeye başlar.
Özellikle uzun dönemli yatırımcıların, bu tip durumlar karşısında ekranlarını kapatıp bir süre piyasaya bakmamaları gerekir. Ancak FUD haberlerini yayanlar, maalesef uzun dönemli yatırımcıları da etkisi altına alır ve yatırımcılarda “daha fazla düşecek, zararım büyümeden işlemi kapatayım” algısı oluşur ki bu da zararına coini elden çıkartmaya neden olur.
FUD’ların Önüne Geçilebilir mi?
FUD haberlerin önüne geçmek elbette %100 mümkün değildir. Ancak kripto borsalarının alacağı bazı önlemler sayesinde bu durum az da olsa tölarize edilebilir.
KuCoin kripto borsasının oluşturduğu Anti-FUD programı, en güzel örneklerden biridir. Haberlerin doğru mu, şişirme mi ya da tamamen yalan olduğu, bu program sayesinde öğrenilebiliyor. Ancak KuCoin dışında diğer büyük borsaların böyle bir program yapmamaları, FUD’u engellemek için yeterli gelmiyor.
FUD’u Kim Yayar?
Olumsuz haber yapmak, yalan haberlerle piyasayı meşgul etmek elbette birilerinin işine gelir. Özellikle büyük yatırımcıların FUD yapmaları, kazançlarına kazanç eklemelerini sağlar.
- Bir coin ya da ürünün fiyatının yükselmesini isteyen, yüksek takipçili zengin yatırımcılar FUD yapar.
- Bir coini daha düşük fiyattan satın almak isteyen büyük para sahipleri (balinalar)
- Daha fazla ilgi çekmek ve takipçi kazanmak isteyen fenomenler, internet siteleri de FUD haber yaparlar.
Örneğin “Bitcoin balon mu” şeklinde bir arama yaptığınızda karşınıza çok fazlasıyla haber sitesi, YouTube kanalı çıkar. Aslında bu haberleri yapanlar da Bitcoin’in balon olmadığını bilirler fakat daha fazla ilgi ve ziyaretçi çekmek için bu tip haberleri yaparlar.
FUD Haberler Nasıl Yayılır?
FUD haberleri, az takipçisi olan kişiler tarafından da yayılabilir fakat daha çok fenomenler, piyasada söz sahibi olan büyük yatırımcılar, ya da geniş kitlesi bulunan internet siteleri üzerinden yayılır.
Daha önceki dönemlerden DOGE Coin’in normalinden çok fazla yükselmesine neden olan Elon Muks twiti bunun için en büyük örnektir. Ya da yine Musk’un “Tesla ürünlerini satmak için BTC kullanacağız” twitini atması ile BTC fiyatının aniden fırlaması gibi haberler FUD amaçlı olarak ortaya atılan haberlerdi.
Aslında Elon Musk twitleri, FUD haberler olsa da insanlarda FOMO (karı kaçırma korkusu)’ya neden oldu. Yani FUD’un tersi olarak kabul edilebilir. Ancak nihayetinde bu haberler de piyasada etkili bir gündem oluşturmak amacıyla yapıldığı için buna da FUD haber denilebilir.
FUD’un en çok yayıldığı şekil Twitter gibi güçlü sosyal medya siteleridir. Bazı yüksek takipçisi olan kullanıcılar, ABD’nin çok daha önce kripto paralarla ilgili aldığı herhangi bir kararı, “yeniymiş gibi” yaymaları da piyasada etkili bir sese neden olur ve bu da yine insanlarda panikle işlem yapmaya neden olur.
FUD’dan Korunmak İçin Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Aslında tamamen “psikolojik savaş” olarak da nitelendirilebilen FUD haberlerinden korunmak için temelde “kulaktan dolma haberlerle hareket edilmemesi gerektiğini” öğrenmek gerekir. Buna ek olarak FUD’dan korunmak için aşağıdaki önerilerimizi dikkate alabilirsiniz.
- Ortaya atılan bir habere hemen inanmak yerine aslının olup olmadığını araştırmak gerekir.
- Bir haber görüldüğünde, haberin yeni mi yoksa eski haber mi olduğunu etraflıca incelemek ve buna göre hareket etmek gerekir.
- Sosyal medya sitelerinden yayılan her habere “gerçek” değeri yüklememek ve araştırmak gerekir.
- Yatırım yapılacak coin hakkında doğru bir araştırma yapmak, coin hakkında ortaya atılan haberleri doğrulamak için mutlaka proje yöneticilerinin sosyal medya hesaplarını takip etmek, sitelerini incelemek gerekir.
- Temel ve teknik analiz konularını çok iyi öğrenmek gerekir.
Yukarıda önerdiğimiz 5 etkili yöntemi hayatınızın bir parçası haline getirirsen FUD haberlerden korunabilir ve böylelikle zararına coin satışının önüne geçebilirsiniz.
Unutulmaması gereken en önemli şey; kripto para piyasası spekülatif haberlere çok açık bir alandır. Kullanıcı sayısı çok fazla, herhangi bir merkeze bağlı olmadığı için hukuki işlem yürütmenin mümkün olmadığı bir alandır. Bu nedenle her duyulan habere itibar ederek hareket etmemeyi öğrenmek gerekir.
