Blockchain ya da Türkçe adıyla “Blokzincir” şifrelenmiş işlem takibi yapmaya yarayan dağınık bir veri tabanıdır.
Kripto paraların temelini oluşturan Blockchain, online olarak şifrelenmiş işlem takibini yapan bir sistemdir. Ancak bu sistemin en büyük özelliği hacklenmeye karşı korumalı olmasıdır. Bunu da dünyanın farklı yerlerindeki insanların işlem onayı sağlaması ile gerçekleştirmektedir. Google doküman kullandı iseniz ya da mantığını biliyorsanız Blockchain’i de bu sisteme benzetebilirsiniz. Bildiğiniz gibi Google doküman uygulaması, Word belgesinin online olarak paylaşılan her kişi tarafından düzenlenebilmesidir. Şirketiniz için bir takip sistemi oluştururken kullanacağınız bir online platform da aynı mantıktadır.
Blockchain, farklı kişiler tarafından yönetilen bir veri tabanı olduğu için “şeffaflık” özelliğine de sahiptir. Yani herhangi yapılan bir işlem, herkes tarafından görülebilir.
İlginizi Çekebilir: Kripto Para Yatırım Stratejileri
Blockchain (Blokzincir) Nasıl Oluşur?
Blok zinciri, blokların büyüklüğüne göre değişken bir veri tabanıdır. Şöyle bir örnekle konuya daha da açıklık getirebiliriz.
Elinizdeki su bidonlarının her birinin bir blokzincir olduğunu varsayalım ve bu bidonları birden fazla kişinin doldurduğunu… Bir bidon dolduğunda ikinci bir bidon devreye girer. Blokzincir de bu şekilde çalışır. Bitcoin’de bir bloğun büyüklüğü 1 MB olarak belirlenmiştir. Bu blok dolduğunda artık yeni bir bloğa geçiş yapılır. 2017 yılında Bitcoin Cash, BTC bloğunu büyütmek amacı ile “hard fork” (yarılanma) yapmış ve yeni bir oluşum içerisine girerek BCH (Bitcoin Cash) geliştirilmiştir. BCH’de blok zincir 8 MB olarak belirlenmiştir.
Blockchain Neden Önemlidir?
Bir sistemin hızlı ilerleyebilmesi için sistem içinde görevli olan kişilerin hızlı hareket etmeleri gerekir. Blockchain sistemi de böyledir. Bilgi ne kadar doğru ve hızlı ilerlerse, sistemin çalışma kalitesi de o kadar yükselir. Blockchain, yukarıda da belirttiğimiz gibi farklı kişilerin dünyanın farklı yerlerinde şeffaf olan sisteme müdahale etmesi ile oluşur. Ancak bu yetki sadece izin verilen kişilerce yapılabilir. Yani her kripto para yatırımcısı ya da sıradan biri blok zincir oluşturamaz.
Blockchain’in Temel Öğeleri
1- Dağıtık Büyük Defter Teknolojisi
Ağ katılımcılarının tamamı, dağıtık defter teknolojisine müdahale edebilirler. Dağıtık defter teknolojisinde işlemler sadece bir defa kayıt edilir ve böylelikle geleneksel iş ağlarında sık tekrarlanan “işlemi tekrar etme” ortadan kaldırılır.
Örneğin siz bir yatırımcı, elinde bulundurduğu Bitcoin’leri başka bir adrese transfer eder. Normalde dijital bir para olduğu için ikinci bir defa daha kullanılabileceği düşünülebilir. Dağıtık defter tam da bu noktada devreye girer. Transfer işlemi tamamlandıktan sonra artık oluşturulan kayıt kullanılamaz yani ikinci bir defa kullanılamaz. Tıpkı kontör yükleme kartları gibi düşünebilirsiniz. Bir kontör kartı sadece bir defa kullanılır ve kullanıldıktan sonra ikinci bir defa kullanılma ihtimali yoktur.
2- Üzerinde Değişiklik Yapılamayan Kayıtlar
Blockchain’in temel öğelerinden bir diğeri de üzerinde değişiklik yapılamayan kayıtlardır. Yani blok zincirde yapılan bir işlem büyük deftere kaydedildikten sonra hiçbir ağ yöneticisi bu işlem üzerinde bir değişiklik yapamaz. Eğer yapılan işlem hatalı ise hatayı telafi etmek ya da tersine döndürmek için yeni bir işlemin yapılması gerekir.
3- Akıllı Sözleşmeler
Akıllı sözleşmeler de Blockchain’in temel öğeleri arasında yer alır. Akıllı sözleşme, işlemleri hızlandırmak için Blockchain’de “Akıllı Sözleşmeler” adı verilen bir dizi kural depolanır. Bu kurallar, blok sahiplerinin belirlediği kurallardır. kurumsal tahvil aktarımlarına ait koşulları tanımlayabilir, ödenecek seyahat sigortasına ait koşulları gibi birçok şeyi içerebilir.
İlginizi Çekebilir: En Güvenilir Bitcoin Cüzdanları
Blockchain’in Avantajları Nelerdir?
Kripto para yatırımı ile ilgilenenlerin yakından öğrenmeleri gereken önemli konuların başında Blockchain ve avantajları gelmektedir. Bu kadar korunaklı olan ve müdahale edilmesi zor olan blok zincirin avantajları nelerdir dersiniz?
1- Dağıtılmış Olması
Blockchain verileri, dağıtıktır. Yani dağıtılmış node ağındaki bir veri binlerce aygıtta tutulur ve onay işlemi de yine farklı yerlerden yapılır. Bu da blok zincirin hacklenmeye karşı korunaklı bir hal almasını etkilemektedir. Geleneksel sistemler, genellikle tek bir yerden kontrol edilir ve bu da siber saldırılar ve hacklenme olayları gibi birçok suçun kolaylıkla işlenebilmesine elverişli olmasını etkiler. Ancak Blockchain böyle değildir. Node’uların tek seferde anlık olarak online olmasına gerek duyulmaz. Yani birinin çevrim dışı olması ağın tehlikeye girmesini etkilemez.
2- Değişmezlik Özelliği
Blockchain teknolojisi temel öğelerinden biri de üzerinde değişiklik yapılamayan kayıtların olmasıdır. Mesela bir banka sistemine giriş yapan bir saldırgan işlemleri değiştirerek işlemin yapılmadığını gösterebilir. Çünkü değişmezlik özelliği geleneksel sistemlerde yoktur. Ancak Blockchain (blok zincir) böyle değildir. Girilen her emir büyük kayıt defterine kaydedilir ve üzerinde değişiklik yapılamaz.
Basit bir örnekte açıklayalım; örneğin Binance’da alım satım yaparken Bitcoin için 60,000$’dan satış emri verdiniz. Siz bu emir üzerinde değişiklik yapamazsınız. Yani “düzelt” butonu yoktur ve siz düzenleme yapamazsınız. Yaptığınız satış emri işlemi anlık olarak Blockchain kayıt defterine kaydedilir ve üzerinde değişiklik yapılamaz. Bunun yerine emri iptal edersiniz ve doğru emri yeniden girersiniz.
3- İşlemler İki Parite Arasında Görülür
Geleneksel ödeme sistemlerinde bir işlemin yapılması, birkaç otorite tarafından aynı anda takip edilebilmesini etkiler. Örneğin bankadaki paranızın varlığından sizin haberiniz olur, banka yöneticilerinin haberi olur, gerektiğinde maliyenin haberi de olur yani paranızın özgürlüğü söz konusu değildir. Ancak Blok zincir böyle değildir. Bir işlem yaparken işlemin yapıldığını siz ve transfer edecekseniz transfer ettiğiniz kişi bilebilir. Bunun dışında herhangi bir otorite yaptığınız işlemi bilemez.
İlginizi Çekebilir: Güvenilir Bitcoin Gönderme Siteleri
Blockchain’in Dezavantajları
1- %51 Saldırıları
Blockchain teknolojisinin dezavantajlarının olmadığını söylemek elbette yanlış olur. Sistemin en büyük dezavantajlarının başında çok fazlasıyla tartışmaya neden olan ve adına %51 saldırıları denen saldırı tipidir.
Bu saldırı tipi, ağ hashleme gücünün %50’den fazlasının kontrolünün bir birimin elinde olması ile gerçekleştirilir. Bu ihtimal düşük bir ihtimal olsa da sistemde böyle bir açığın olduğu bilinmektedir. Bugüne kadar Bitcoin ağına böyle bir saldırının gerçekleşmesi gibi bir durum kesinlikle söz konusu olmamıştır. Ancak Blockchain tartışmaları içerisinde yer alan bir konudur yine de…
2- Verinin Değiştirilememesi
Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi Blockchain özelliklerinden biri de değişmezlik özelliğidir. Yani yapılan işlemlerin anlık olarak kayıt altına alınması ve üzerinde herhangi bir değişikliğin yapılamamasıdır. Bu özelliği blok zincirinin avantajı olarak görülebilse de hardforkun gerçekleştirilmesinin ana nedenlerinden biri de budur.
3- Özel Anahtarlar
Özel anahtarlar de blok zincirinin dezavantajlarından biridir. Bilindiği üzere her kullanıcının bir genel cüzdan kodu bir de özel cüzdan kodu vardır. Genel cüzdan kodu, herkes tarafından görülebilen cüzdan kodudur. Kullanıcının varlıklarını görebilmesi için oluşturduğu özel anahtar ise kendine hastır ve başkası ile paylaşılmaz. Blockchain sisteminin dezavantajı da kendini burada gösteriyor. Olası bir durumda özel anahtarın kaybedilmesi demek varlıkların bir daha geri alınamayacağı anlamına geliyor.
4- Verimsiz Olması
Blokhain’in (blok zinciri) oluşması için madencilik yapılır. Daha doğrusu geleneksel kripto paralarda bu durum vardır. Ancak Blockchainin çalışması için ihtiyaç duyulan mining (madencilik) cihazları çok fazlasıyla enerji tüketimi yapmaktadır. Proof of Work (PoW) algoritmasının en büyük tartışmalarından biri de budur. Bir bloğun oluşturulması ortalama on dakikayı almaktadır. Yani hızlı olan madenciler blok başına ödül alırken diğer madenciler de bekler. Bu da Blockchain ağının çok hareketli ve rekabetli olmasına neden oluyor ve tabi ki bu da beraberinde aşırı enerji harcamasına neden olmaktadır. Son güncellemede aktarılan bilgiye göre bu ağın tükettiği enerji Danimarka, İrlanda ve Nijerya gibi birçok ülkenin tükettiğinden daha fazla olduğu söylenmektedir.
5- Depolama
Blockchain dezavantajlarından biri de depolamadır. Blockchain kayıt defteri zaman içerisinde çok büyük bir alanı kaplayabilir. Şuan Bitcoin Blockchain’i 200Gb gibi bir alana ihtiyaç duymaktadır. Uzmanlara göre ilerleyen dönemlerde daha fazla depolama alanına ihtiyaç duyulabilecek ve bu da ağın node kaybetme riski ile karşı karşıya kalmasına neden olabilecektir.
Blockchain teknolojisi, sadece kripto paralar için düşünülecek bir teknoloji değildir. Henüz yeni olmasından dolayı avantajları ve dezavantajları çok fazlasıyla tartışılsa da ilerleyen zamanlarda daha fazla alanda kullanılacağı kesindir.
